Ағзаның ресурстары таусылған кезде ең алдымен буындар зардап шегеді. Отырықшы жұмыс, қозғалыссыз өмір салты, дұрыс тамақтанбау және зиянды әдеттер жиынтығы ерте қартаюға ықпал етеді. Бұл жайлы әжімдер емес, тірек-қимыл аппаратының аурулары хабар береді. Денатурацияланған ДНҚ-ға (бір тізбекті) қарсы антиденелер ревматикалық ауруларда, жүйелі қызыл жегіде, жүйелі склеродермияда, ревматоидты артритте және басқа да патологияларда анықталады. Нативті ДНҚ-ға (қос тізбекті) қарсы антиденелер – жүйелі қызыл жегінің жоғары спецификалық маркері. Қан. Жалпы қан талдауы (ЖҚТ: эритроциттер, гемоглобин, лейкоциттер, тромбоциттер, ЭТЖ) – белгілі бір аурудың симптомы ретінде немесе дербес патология ретінде анемияны, тромбоцитопенияны/тромбоцитозды, лейкопенияны/лейкоцитозды анықтайды. Зәр. Жалпы зәр талдауы (ЖЗТ) – түсін, мөлдірлігін, салыстырмалы тығыздығын, қышқылдығын (рН), сондай-ақ тұнба микроскопиясын (эпителий жасушалары, эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер, бактериялар) бағалауға мүмкіндік береді. Зәрде ақуыз, глюкоза, билирубин, уробилиноген, кетондық денелер, нитриттер, гемоглобин анықталады. Фибриноген – бауырда белсенді түзілетін ақуыз, қанның тұтқырлығын анықтайды, қан ұюына қатысады. Оның деңгейі жұқпалы ауру, стресс, жарақат және тіндердің өліеттенуімен жүретін қабыну кезінде жоғарылайды, ал төмендеуі созылмалы миелолейкозда, полицитемияда байқалады. Ревматоидты фактор (РФ) ревматоидты артритпен ауыратын науқастарда, сондай-ақ басқа аутоиммундық және созылмалы қабыну патологиялары бар науқастарда анықталады. Ауыр жүйелік (буыннан тыс) зақымданулар кезінде РФ жоғары деңгейде болады. Аурудың ұзаққа созылған ағымында деструктивті үдерістердің жоғары белсенділігін IgG-класс РФ (ревматоидты артритпен ауыратын науқастардың 15%-ында) көрсетеді. Балалардағы ювенильді ревматоидты артрит кезінде РФ жиі теріс болады, ал қарт адамдарда РФ-тың жоғары деңгейі ревматоидты артриттің клиникалық белгілерінсіз де анықталуы мүмкін. С-реактивті ақуыз (СРБ) – қанның өте сезімтал компоненті, тіндердің зақымдануына ең бірінші болып әрекет етеді. Ол жедел қабыну үдерісінің, жарақаттың, ағзаға бөгде микроағзалардың (бактериялар, паразиттер, саңырауқұлақтар) енуінің белгісі болып табылады. Сарысулық несеп қышқылы. Несеп қышқылының бүйрек арқылы шығарылуы нәтижесінде ағзадан артық азот бөлінеді. Қандағы несеп қышқылының концентрациясы оның түзілуі мен бүйрек арқылы шығарылу тепе-теңдігіне байланысты. Ерлерде несеп қышқылының деңгейі бала туу жасындағы әйелдерге қарағанда жоғары; балаларда ересектерге қарағанда төмен болады. 60 жастан кейін ерлер мен әйелдер арасында көрсеткіш деңгейінде айырмашылық жоқ. Жалпы ақуыз. Ақуыз алмасуының ең маңызды көрсеткіші. Плазма ақуыздарының функциялары: коллоидты-осмостық (онкотикалық) қысымды ұстап тұру; қанның ұюына белсенді қатысу; қанды рН тұрақтылығын сақтау; тасымалдау функциясы – липидтерді, билирубинді, стероидты гормондарды тіндер мен ағзаларға жеткізу; иммундық реакцияларға қатысу (иммуноглобулиндер, опсониндер, жедел фазалық ақуыздар); «ақуыз қорының» қалыптасуы және т.б. Иммуноглобулин G (IgG) – сарысулық иммуноглобулиндердің шамамен 75%-ын құрайды, жетілген В-лимфоциттер арқылы түзіледі және антигенмен қайталама байланыс кезінде түзілетін негізгі антиденелер болып табылады. Иммуноглобулин A (sIgA) – қанда айналымда жүреді, барлық Ig-дің 15–20%-ын құрайды және жергілікті иммунитетті қамтамасыз етеді, тыныс алу, несеп-жыныс жолдары мен асқазан-ішек жолдарын инфекциялардан қорғайды. Иммуноглобулин M (IgM) – гуморальды иммунитеттің көрсеткіші. Арнайы IgM инфекциялық агентпен немесе бөгде затпен алғашқы байланыс кезінде түзіледі және IgG класына жататын алғашқы антиденелер пайда болғанға дейін бірнеше күн бұрын анықталады. Кейіннен IgM орнын IgG басады, олар инфекцияларға қарсы ұзақ мерзімді қорғауды қамтамасыз етеді. Антистрептолизин-О (АСЛ-О) – ағзада стрептококк инфекциясының бар екендігінің маркері. АСЛ-О – А тобының β-гемолитикалық стрептококк антигеніне (стрептолизинге) қарсы түзілетін антиденелер. Ол ревматизмнің зертханалық критерийі болып табылады. Ең жоғары диагностикалық және болжамдық маңызы барсы – сериялық зерттеу (шамамен 1 апталық аралықпен). Бір реттік АСЛ-О талдауы төмен ақпараттылыққа ие. АСЛ-О ревматизм мен ревматоидты артритті ажырату диагностикасында қолданылады (ревматоидты артрит кезінде АСЛ-О деңгейінің көтерілуі айтарлықтай төмен). АСЛ-О сонымен қатар стрептококк тасымалдаушы дені сау адамдарда да жоғары болуы мүмкін. Бруцеллез. Райта–Хеддльсон реакциясы. Бруцеллез – бруцелла (Brucella) бактерияларынан туындайтын жұқпалы ауру, оның ішінде буындарды да зақымдайды. Бруцеллез контактты, алиментарлы және аэрогенді жолдармен жұғуы мүмкін. Алиментарлы жолмен жұқтыру әдетте сиырдың, қойдың немесе ешкінің пастерленбеген сүтін және құрамында тірі бруцеллалар болатын сүт өнімдерін (мысалы, май, ірімшік) қолданғанда орын алады. Хламидиялар. C. trachomatis-ке қарсы IgA антиденелері, ИФА (Chlamydia trachomatis). Chlamydia trachomatis – Chlamydia туысына жататын төрт грамтеріс бактерия түрінің бірі болып табылатын, міндетті түрде жасуша ішінде паразиттейтін патоген. Хламидиоз – жыныстық жолмен берілетін ең жиі кездесетін инфекциялардың бірі, кең ауқымды ауруларға себепші болады. Көп жағдайда хламидиоз симптомсыз өтеді, кеш анықталады, бұл асқынуларға әкеледі. Босану кезінде нәрестенің жұқтыру ықтималдығы шамамен 50%-ды құрайды. Chlamydia trachomatis-ке қарсы IgA антиденелері инфекциядан кейін 10–15 күннен соң түзіледі. Олардың мөлшері аурудың жедел кезеңінде ең жоғары деңгейге жетеді, ал созылмалы фазаға өткенде сәл төмендейді. Тиімді емнен кейін А класты антиденелер деңгейі күрт төмендейді. IgA титрінің төмендеуі 3 ай ішінде байқалады. Хламидиялар. C. trachomatis-ке қарсы IgG антиденелері, ИФА. Chlamydia trachomatis-ке қарсы IgG антиденелері инфекциядан кейін 3–4 аптадан соң түзіледі және қан сарысуында ұзақ уақыт сақталады. Бұл талдау Chlamydia trachomatis-ке қарсы IgG класты антиденелерді анықтауға және олардың деңгейін бағалауға мүмкіндік береді. Зерттеу созылмалы хламидиозды диагностикалауға көмектеседі.