Қант диабетін ерте анықтауға арналған сезімтал зерттеу

Сырттай дені сау болып көрінгенімен, яғни айқын белгілерсіз-ақ қант диабеті қалыптаса бастау мүмкін. Дер кезінде дұрыс тағайындаулар жүргізу және жақсы болжам үшін оны мүмкіндігінше ерте анықтау маңызды, түріне қарамастан.

Қант диабетінің (ҚД) түрлері:

I типтегі ҚД – инсулинге тәуелді, яғни ағзада өзінің инсулинінің жеткіліксіздігі, сондықтан қандағы қант деңгейін бақылау үшін инсулин орынбасушы ретінде тағайындалады.

II типтегі ҚД (ең жиі кездесетін түрі) – инсулинге тәуелсіз, яғни инсулинге төзімділік (резистенттілік), мұнда жасуша рецепторлары инсулинге сезімтал болмайды. Глюкоза жасушаларға еніп, олардың қалыпты жұмысында қолданылуы үшін бұл инсулинорезистенттілікті жеңу қажет.

Қант диабетінің кез келген түрінде глюкоза жасушаларға толық ене алмайды, нәтижесінде барлық ағзалар мен жүйелер метаболикалық (алмасу) және тамырлық бұзылыстар салдарынан зақымдалады. Гемодинамика (қанайналым), әсіресе микроциркуляция (капиллярлардағы қан айналымы) бұзылады, яғни әрбір жасушаның тыныс алуы мен қоректенуі зардап шегеді. Ең сезімтал нысана-ағзалар:

ми (инсульт, жедел ми қанайналымының бұзылысы, өтпелі ишемиялық шабуылдар),

жүрек (инфаркт, ишемиялық жүрек ауруы, артериялық гипертензия, көру бұзылыстары),

бүйрек (бүйрек жеткіліксіздігі).

Инсулинорезистенттілікті бағалаудың ең көп қолданылатын тәсілі – гликирленген гемоглобин деңгейін, глюкоза мен инсулинді анықтау және HOMA-IR индексін есептеу.

Зерттеуді өткізу ұсынылады:

• Ұзаққа созылған күйзеліс кезінде;
• Қант диабеті мен ұйқыбез аурулары бар тікелей туыстар болғанда;
• Панкреатит, В және С гепатиттері, өттің іркілуі кезінде;
• Гестациялық қант диабетінде;
• Бүйрек жеткіліксіздігінде;
• Жүрек-қан тамыр ауруларында;
• Артериялық гипертензия кезінде;
• Әйелдерде аналық бездердің поликистозында;
• Гиподинамияда (қимыл-қозғалысы аз адамдарға);
• Барлық 45 жастан асқан адамдарға;
• Артық салмақ (Дене салмағының индексі > 25, әсіресе висцералды семіздік) кезінде;
• Науқаста инсулинге сезімталдықтың төмендеуі күдік туғызғанда;
• Атеросклероз, ишемиялық жүрек ауруы, ишемиялық инсульт, жедел ми қанайналымының бұзылысы болған жағдайда.

Зерттеуге дайындық:

• Зерттеудің алдында 12 сағат бойы тағам қабылдамау;
• Зерттеуге дейінгі 30 минут ішінде физикалық және эмоциялық күш түсуін болдырмау;
• Тіс пастасын қолданып тістерді тазаламау;
• Зерттеуге дейінгі 30 минут ішінде шылым шекпеу.

Маңызды ескерту:

Зертханалық талдаулардың нәтижесі диагноз қою үшін жалғыз критерий болып табылмайды. Нәтижелерді түсіндіру үшін міндетті түрде емдеуші дәрігерге жүгіну қажет.